www.adcdiving.be © Dirk Wuyts
Voeg deze pagina toe aan je Favorieten

Welkom op onze website voor duiken in Antwerpen - Deurne

Leren uitloden om te duiken

Like en deel ADC Diving met je vrienden op Facebook

banner adc diving leren duiken antwerpen deurne

Goed leren uitloden is zeer belangrijk om veilig en leuk te duiken

Om te duiken is goed uittrimmen, een goede luchtverbruik planning en de keerdruk berekening met de juiste duikfles van levensbelang. Bekijk daarom ook deze pagina's!

Uitloden en Fysica, de wet van Archimedes, Boyle en Mariotte

Het uitloden bij duiken is gestaafd op de fysicawet van Archimedes, die luidt dat de opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof of gas ondervindt even groot is als het gewicht van de verplaatste vloeistof of gas.

Uit defysicawet van Archimedes kunnen we dus het volgende besluiten:

als je zwaarder weegt dan de verplaatste vloeistof dan zink je
als je hetzelfde weegt dan de verplaatste vloeistof dan blijf je hangen
als je lichter weegt dan de verplaatste vloeistof dan drijf je

Om vervolgens ook nog uit te trimmen (zweven of blijven hangen op dezelfde diepte) hebben we ook de fysicawet van Boyle en Mariotte nodig. Deze fysica gaswet van Boyle en Mariotte zegt dat wanneer je een bepaalde hoeveelheid gas in een afgesloten ruimte stopt (bijvoorbeeld een jacket of duikvest) en het volume verkleint (door middel van bijvoorbeeld de buitenomgevingsdruk die de lucht in het jacket samenperst) de dichtheid omhoog gaat. Een hogere dichtheid betekent meer deeltjes per oppervlakte-eenheid en dus meer botsingen. Hierdoor zal de kracht op de wanden van de afgesloten ruimte groter worden en de druk toenemen.

Op voorwaarde dat de temperatuur en de aard en massa van het gas constant blijft, is het product van de druk (symbool p) en het volume (symbool v) constant!.

Uit de fysicawet van Boyle en Mariotte kunnen we het volgende besluiten:

Voor een welbepaalde massa gas is bij constante temperatuur de druk omgekeerd evenredig met het volume
Voor een welbepaalde massa gas is bij constant volume de druk recht evenredig met de temperatuur
Voor een welbepaalde massa gas is bij constante druk het volume recht evenredig met de temperatuur

Duiken en leren uitloden kan eenvoudig zijn

Er zijn al heel wat ingewikkelde theorieën uitgeschreven over hoe je moet uitloden voordat je gaat duiken. Onderstaande eenvoudige manieren van uitloden kan je echter overal ter wereld gebruiken, ongeacht het type water, zee of oceaan. Ook de stelling dat je rekening moet houden met aard van je materieel, het zoutgehalte, afmetingen en gewicht van de duiker, enz. kan je gemakkelijk achterwege laten. Je kan op een zeer eenvoudige manier goed uitloden op voorwaarde dat het over kantduiken gaat of duiken vanaf een boot in kalme zee met weinig stroming. Zo kan je naast de kant of naast de boot blijven hangen om uit te loden. Daarom wordt wereldwijd door veel duikcenters eerst een check dive op een dergelijke plaats gemaakt. Dit geeft iedereen de mogelijkheid om in een gunstige situatie goed uit te loden en het duikcenter ziet onmiddellijk wat voor vlees ze in de kuip hebben. Gebruik die check dive dan ook om je perfect uit te loden voordat het echte duiken begint! Bovenstaande fysicawetten van Archimedes en Boyle en Mariotte moeten natuurlijk wel gekend zijn.

Opmerking: onderstaande methodes van uitloden zijn enkel mogelijk op voorwaarde dat je met een volle fles zonder lood niet zinkt!

Hoe kan je op een eenvoudige manier goed uitloden om te gaan duiken?

Ga met volle uitrusting, ontspanner in de mond en volle duikfles in het water.
Blijf verticaal onbewegelijk hangen en vul de longen ongeveer voor de helft (niet volledig diep in- of uitademen).
Ledig volledig de jacket (trimvest) en kijk hoever je in verticale positie zinkt.
Voeg lood toe tot het water op ooghoogte komt.
Indien je uitademt zou je zachtjes moeten beginnen zinken, indien je inademt zou je zachtjes moeten beginnen stijgen.
Voeg lood toe ter compensatie van het gewicht van de samengeperste lucht van de volle duikfles. Gebruik 1,3gr per liter lucht en hanteer de wet van Boyle en Mariotte (p x v). Voorbeeld: 200Bar x 15l duikfles is 3000barl x 1,3gr = 3900gr = 3,9kg gewicht aan lucht dat je maximaal tijdens het duiken zou kunnen opgebruiken. Dit gewichtsverlies komt enkel voor wanneer de duikfles volledig leeg is. Dit is een zeer gevaarlijk situatie en mag enkel in uiterste noodgevallen gebeuren. Toch moet je altijd op zo'n noodscenario voorzien zijn!
Neem voor de zekerheid altijd 1 kg extra lood mee ter voorkoming dat je met een lege duikfles naar de oppervlakte zou doorschieten.
Maak vanaf je begint te duiken een tabel aan waarin je de gebruikte uitrusting omschrijft met aparte vermelding type duikfles (staal, carbon, aluminium), inhoud (10l, 12l, 15l), druk (200bar, 230bar, 300bar, enz...) type water, duiklocatie (de put van Ekeren, Oosterschelde, Middellandse Zee, Rode zee, enz) en aantal kg lood dat je nodig had om goed uitgelood te zijn. De volgende keer dat je terug gaat duiken in hetzelfde type water en met dezelfde duikfles, kan je via deze tabel onmiddellijk zien hoeveel kg lood je nodig hebt om goed uitgelood te zijn.

Een andere eenvoudige manier van uitloden om te gaan duiken

Je zakt met lood en volle duikfles horizontaal tot 3m.
Je verwijdert de lucht uit de jacket (trimvest) en normaal gezien zou je mooi op deze diepte moeten kunnen blijven zweven. Indien dat niet het geval is, dien je lood af te geven aan je buddy tot je wel mooi blijft zweven.
Voeg vervolgens lood toe ter compensatie van het gewicht van de aanwezige lucht in de duikfles.
Neem voor de zekerheid 1 kg extra lood mee ter voorkoming dat je met een lege duikfles naar de oppervlakte zou doorschieten .

Beide manieren van uitloden zijn eenvoudig, overal toepasbaar en vereisen geen technisch moeilijke formules. Enkel de fysicawetten van Archimedes en Boyle en Mariotte moeten gekend zijn om een perfecte uitloding te kunnen garanderen.

uitgelode duiker schildpad rode zee egypte

Algemene info over uitloden

Kijk in beide gevallen op het einde van het duiken steeds na of het uitloden correct was.

Als je één van deze methodes van uitloden gebruikt, kom je zelfs met volledig lege duikflessen nooit in de problemen om te blijven hangen op trapdiepte of veiligheidstrap diepte. Op voorwaarde dat de jacket geen lucht meer bevat, zal je ook niet naar de oppervlakte doorschieten met volledig lege duikfles(sen).

De ideale uitloding om te duiken bereik je wanneer de lege duikflessen met jacket een volledig neutraal zweefvermogen hebben en dat je zelf volledig onafhankelijk van je duikfles uitgelood bent. Je hebt dan m.a.w. zonder duikflessen of jacket op 3m een neutraal zweefvermogen. Deze ideale situatie is echter meestal niet mogelijk. Probeer daarom best de extra kilo's lood zodanig te verdelen zodat deze situatie zoveel mogelijk wordt benaderd.

In de berekeningen is de lucht steeds afrond naar een gewicht van 1,3gr/liter watervolume. We adviseren 1 kilo extra lood om onderstaande complexe berekeningen en schommelingen uit te sluiten. Hierdoor kan er normaal geen probleem ontstaan om te blijven zweven op 3m met lege duikflessen.

Geef niet toe aan het gezegde dat wat extra kilo's lood geen kwaad kunnen. Al het extra gewicht moet immers worden gecompenseerd met uittrimmen op de jacket. Hoe dieper er wordt gedoken, hoe meer lucht er in de jacket moet worden geblazen (wet Boyle en Mariotte). Maar bij stijgen is het juist andersom! Als bij het stijgen niet tijdig lucht wordt afgelaten, zal een te snelle stijging met mogelijke blow up en trappendoorbreking kunnen voorkomen. Tijdig lucht aflaten, goed uittrimmen en goed uitloden is dus de boodschap. Dit kan anders zeer ernstige gevolgen hebben. Goed uitloden is m.a.w. van levensbelang!

Gevolgen van overlood duiken

Je moet bij het dalen zeer veel lucht in de jacket blazen, die je niet meer tijdens het duiken kan gebruiken.
Je moet zeer snel en veel meer de jacket ontluchten bij zelfs de kleinste stijging, wat het luchtverbruik uiteraard doet toenemen.
Het uittrimmen met de jacket wordt onnodig extra gecompliceerd gemaakt, met nervositeit en nog meer luchtverbruik tot gevolg.
De met lucht gevulde jacket krijgt veel meer waterweerstand, zodat je veel meer inspanning moet leveren tijdens het duiken, wat je luchtverbruik doet toenemen.
De duiktijd verkort door het toenemen van de GOV (gemiddelde oppervlakte verbruik van lucht)
Het lift- of stijgvermogen van de jacket wordt bij 1kg overloding, met 1 liter luchtvolume verkleind.
Bij een defecte jacket moet je op eigen krachten de oppervlakte kunnen halen. Nadien moet je ook nog boven kunnen blijven (desnoods met lood af te werpen aan de oppervlakte. Zorg daarom dat het lood steeds afwerpbaar is).
Bij stevige golfslag of deining aan de oppervlakte ben je een betere speelbal van die natuurelementen.
Na het duiken is het niet altijd zo eenvoudig om het water te verlaten. Iedere extra kilo lood bemoeilijkt deze zaak en in bepaalde gevallen zou het wel eens onmogelijk kunnen worden.
De kans op ongevallen, buiten adem geraken, uitputting, verdrinking, longoverdruk, decompressieongeval, enz... wordt enorm verhoogd bij overloding.
Enz...

M.a.w. correct uitloden is van levensbelang!

Samenvatting van uitloding voordat je gaat duiken

Gebruik één van bovenstaande eenvoudige methodes van uitloden!
Gebruik tijdens het duiken steeds dezelfde uitrusting en duikfles en blijf in hetzelfde type water, dan blijft het benodigde lood hetzelfde om goed uitgelood te zijn.
Wanneer je leert duiken, ben je steeds te zwaar uitgelood! De oorzaak hiervan is het gewicht van de luchtvoorraad die wordt opgebruikt. Hiervoor mag je uittrimmen met de jacket
Neem 1kg lood extra.
Controleer steeds op het einde van het duiken de luchtvoorraad. Als de lucht bijna op is, dan kan je best nakijken of de uitloding nog correct is. De jacket moet bij een bijna lege duikfles vrij leeg zijn. Is de hele jacket volledig opgeblazen met lucht, dan is er duidelijk sprake van overloding. Krijg je totaal geen lucht meer uit het jacket, dan is er te weinig lood op voorwaarde dat er nog gewicht aan lucht in de duikfles zit. Steeds goed uitloden en nadien de uitloding altijd controleren zal je m.a.w. ten goede komen en het duiken aangenamer en veiliger maken!
Controleer tijdens het duiken steeds of het lood goed is verdeeld, comfortabel zit, of je goed bent uitgetrimd en je in alle posities kan zweven zonder bijsturen van handen of vinnen! Als dit het geval is, is het uitloden goed gedaan.

Waarschuwing! Te zwaar uitloden om te duiken, kan je in ernstige moeilijkheden brengen. Te weinig lood gebruiken kan je eveneens in zeer gevaarlijke omstandigheden terecht laten komen! Zelfs met de dood tot gevolg! Lood je dus steeds zeer goed uit voor het duiken. Het gaat zowel om je eigen veiligheid als die van je buddy!

Uitloden: Soorten van loodsystemen

Hou in het achterhoofd dat het lood bij het duiken steeds afwerpbaar moet zijn.
Het lood moet gelijkmatig worden verdeeld, zodat je steeds comfortabel in het water zweeft.

Soorten loodsystemen om uit te loden:

Trimpockets of geïntegreerde loodsystemen vooraan in de jacket. Deze zijn meestal 1 of 2 kg per pocket en afwerpbaar. Zorg ervoor dat de sluitingen van deze loodpockets steeds goed dicht zijn voordat je gaat duiken.
Trimpockets of geÏntegreerde loodsystemen achteraan in de jacket zijn meestal 1 of 2 kg per pocket. Deze dragen soms bij voor een ideaal evenwicht in het water, maar zijn niet afwerpbaar. Zorg er steeds voor dat 2/3 van het benodigde lood afwerpbaar is!
Een loodgordel die rond de loodblokken wordt gevlochten. Gebruik hierbij steeds loodblokstoppers om het verschuiven of het eraf vallen van de loodblokken bij het aan- en uitdoen te voorkomen. Let erop dat de snelsluiting bereikbaar blijft. Dikwijls komt de sluiting van de jacket hierover, waardoor je er niet altijd onmiddellijk bij kan. Soms durven loodgordels ook wel eens over de heupen te schuiven als ze niet goed zijn aangetrokken. Kijk dus bij het begin van de duik nog eens extra de loodgordel na.
Softloodgordels zijn zachter voor de rug en heupen, maar kosten iets meer.
Loodharnassen zijn een variant op de loodgordel. Het lijkt op een geïntegreerd loodsysteem van een jacket, maar het is wel degelijk een zelfstandig systeem. Het gewicht wordt op beide schouders verdeeld zodat de heupen worden ontlast. Het lood kan via een snelsluiting onmiddellijk worden afgeworpen
Enkellood is een klein loodgordeltje om rond je enkel te binden en wordt normaal alleen bij droogpakken gebruikt. Het gewicht van enkellood varieert van 0,5 tot 1,5kg
Een gedeelte van het lood kan op de duikfles worden gemonteerd via schroeven of met een band. Als je banden gebruikt, moet je wel opletten dat die niet van de duikfles kunnen afschuiven! Dit systeem zorgt bij een enkele duikfles dikwijls ook voor instabiliteit. Plaats daarom minstens aan beide zijden een blok van hetzelfde gewicht op de duikfles en zo dicht mogelijk tegen de jacket.
Voor zwembadoefeningen wordt een loodgordel met een gesp systeem gebruikt. De loodblokken voor het zwembad moeten geplastificeerd zijn. Gewone loodblokken zijn hier namelijk verboden materie.

Vormen van lood om uit te loden:

Loodblokken bestaan in allerlei gewichten zoals: 0,5 - 1 - 1,5 - 2 - 4 - 5kg. Om de loodblokken evenwichtig te verdelen kan je loodstoppers gebruiken. Maar je kan ook gewoon de gordel erdoor steken, vervolgens de gordel een halve twist geven en erdoor steken naar de volgende blok. Voor het twisten heb je wel een lange gordel nodig. Softloodzakjes zijn vooral verkrijgbaar in 1, 2, 3 of 4kg, maar andere gewichten zijn ook mogelijk (afhankelijk van de fabrikant).

Loodblokken (zeker als ze meerdere kilo's wegen) zijn groot, moeilijk te verdelen en vrij hard voor het lichaam als je ze met een gordel draagt. Dit kan pijn veroorzaken bij het stappen en duiken. Softlood (zakjes met kleine loodbolletjes) is veel zachter omdat het geen hoekige kanten heeft en vormt zich veel beter rond het lichaam. Softloodgordels zijn ook breder dan de gordels voor loodblokken. Dit geeft automatisch een bredere verdeling op het lichaam en de rug, die tijdens het duiken het extra gewicht van de gordel moet dragen omdat je horizontaal hangt.

Lood en duiken:

Omdat er zoveel verschillende loodbevestiging systemen bestaan, moet je tijdens de buddy check altijd goed nakijken hoe het lood kan afgeworpen worden. Hierdoor voorkom je onnodig tijdverlies bij calamiteiten.

Indien bij bootduiken de jacket in het water moet worden uitgedaan, geef dan altijd eerst de loodgordel en geïntegreederde loodpockets uit de jacket af. Vervolgens wordt de jacket met duikfles aan boord getrokken.

Waarschuwing: doe nooit je jacket in het water uit zonder dat de loodgordel of loodpockets zijn uitgedaan en afgegeven!

Uitloden en comfortabel rugbesparend duiken

Als de optimale hoeveelheid lood is bepaald, moet er nog een optimale loodverdeling gemaakts worden. Het uittrimmen moet zodanig gebeuren dat je in iedere positie (horizontaal, verticaal, schuin, ondersteboven) moet kunnen blijven zweven zonder je handen of vinnen te gebruiken. Lood aan een gordel kan worden verschoven. Zorg altijd dat dit aan beide zijden van het lichaam gelijkmatig gebeurt. Er kan bij heel wat jackets gebruik worden gemaakt van loodpockets en andere speciaal daarvoor voorziene punten. Sommigen geven de voorkeur om een beetje lood aan de duikfles te hangen. Dit kan je dan hoger of lager hangen. Je kan eventueel ook de duikfles zelf een beetje hoger of lager hangen.

Check tijdens het duiken welke effecten deze wijzigingen in loodverdeling hebben en pas het naar believen aan tot je voor jezelf de meest comfortabele verdeling hebt gevonden. Door de verdeling van het lood wordt het lichaam niet op één klein drukpunt belast. Indien het enkel mogelijk is om een loodgordel met loodblokken te gebruiken, kan je eventueel opteren om twee loodgordels te gebruiken om de puntbelasting van het gewicht over de rug te verdelen.

Opgelet: ander duikmateriaal of duikfles kan een andere positie van lood vragen.

Wanneer de duiker de horizontale positie aanneemt, moeten ideaal gezien de uitgeoefende krachten allemaal op dezelfde verticale lijn zitten of evenredig zijn verdeeld. Als bv. de loodgordel op de heupen hangt, kunnen de benen hierdoor naar beneden worden getrokken. Bovendien kan de lucht in de jacket de borst naar boven trekken, waardoor de jacket ook nog eens een stukje naar boven dreigt te rijzen. Dit geeft zeer veel waterweerstand omdat de jacket dan een stukje van je lichaam wordt getrokken. Hierdoor hang je er met je armen in en komt de buikriem op het middenrif te zitten, wat een samendrukking van de borstkas veroorzaakt. Deze samendrukking van de borstkas moet ten alle tijden worden vermeden! Tot slot vraag je absoluut om rugproblemen indien je niet in dezelfde lijn of evenredig bent uitgelood. Een eenvoudige aanpassing kan het je veel aangenamer en comfortabeler maken.

Bij droogpak duiken is er nog een extra bijkomende probleem. Om het opwaartse liftvermogen van de benen bij droogpak duiken te vermijden, wordt enkellood gebruikt. Dit enkellood moet ook worden aangepast en is voor ieder pak, persoon en maat verschillend. Zomaar enkellood aanschaffen zonder eerst uit te testen, heeft dus dikwijls een negatief effect.

De ideale loodverdeling houdt in dat een lege jacket met lege duikfles een neutraal drijfvermogen heeft. Dan ben je zelf aan de oppervlakte ook volledig neutraal uitgelood. Dit geeft voordelen mocht je om één of andere reden het jacket uitdoen om bv. door een mangat te duiken of omdat je vast zit.

Wanneer je duikt met stages is het ideaal dat deze stages in het water zo neutraal mogelijk zijn wanneer ze leeg zijn. Maar onthoud: een lege duikfles of lege stage kan en mag normaal gezien nooit! Er zal dus altijd een overgewicht van de gasvoorraad zijn! Hou altijd rekening met het overgewicht van deze gasvoorraad!

Schenk voldoende aandacht aan bovenstaande punten en het duiken zal veel comfortabeler worden.

Een technische benadering van uitloden

Duikpak

Een nieuw samendrukbaar duikpak (bv neopreen) van hetzelfde merk, model, maat, enz... drijft iets meer dan een oud en versleten duikpak. Deze stelling klopt een beetje, maar het zijn geen kilo's zoals sommigen beweren! Een neopreen duikpak bestaat uit een soort rubber waarin kleine gasbelletjes gevangen zitten. Als die kleine gasbelletjes door veelvuldig duiken stuk gaan, verliest het duikpak een klein beetje drijfvermogen. Een nieuw duikpak stoot het water ook iets beter af en er blijven veel meer luchtbelletjes hangen in de uitwendige poriën.

Door de druk van het water wordt een neopreen duikpak samengedrukt. Hoe dieper je duikt, hoe hoger de druk, hoe meer een neopreen duikpak wordt samengedrukt. Hierdoor verlies je vlotbaarheid, thermische weerstand tegen de koude en komen de loodgordel en instrumenten op de pols iets losser te zitten. Tegen verlies van thermische weerstand kan je niet veel doen. De loodgordel kan tijdens het duiken wel meer aangespannen worden, indien die te los zou komen te zitten. Trek ook voor je begint te duiken steeds de loodgordel met ingetrokken buik stevig aan. Check onmiddellijk in het water of die nog steeds goed zit, want het verlies van een loodgordel kan een gevaarlijke situatie opleveren!

Door het samendrukken van het neopreen duikpak, zink je steeds sneller en sneller. Om dit te voorkomen wordt er extra lucht in de jacket geblazen tot je ter plaatse blijft zweven. Dit noemt men trimmen of uittrimmen. Opgelet: als je gaat stijgen, neemt de druk af en zal je teveel aan vlotbaarheid krijgen. Om te voorkomen dat je te snel gaat stijgen of als je ter plaatse wil blijven zweven, zal je lucht moeten aflaten (trimmen of uittrimmen) tot je het gewenste effect hebt bereikt.

Vet

Iemand met overgewicht (in zuiver vet) heeft veel meer lood nodig dan een slanker persoon. Deze stelling is slechts gedeeltelijk waar of je zou abnormaal veel zuiver vetweefsel moeten hebben. Laat ons dit eens berekenen. De dichtheid (de dichtheid geeft aan hoeveel massa van een stof aanwezig is in een bepaald volume, bij een bepaalde temperatuur en druk) van een volledige mens bedraagt ongeveer 0,97kg/liter watervolume, spierweefsel is ongeveer 1,06kg/liter watervolume en zuiver vet is ongeveer 0,95kg/liter watervolume. Stel dat je 20kg meer zuiver vet hebt dan een andere duiker. 20kg zuiver vet gedeeld door 0,95kg/liter water = 21 liter watervolume. Door de extra opwaartse stuwing heeft deze persoon 1 kg meer lood nodig. Natuurlijk is zijn pak ook iets groter en zal dit nogmaals voor een extra opwaartse stuwing zorgen. Mogelijk moet daardoor nog een extra kilootje worden bij gestoken.

Het is anders gesteld indien iemand 20kg meer gemiddeld weefsel zou hebben dan een ander persoon. Als we bovenstaande waarden zouden gebruiken komen we tot volgende berekening: 20kg gemiddelde weefsel gedeeld door 0,97 kg/liter watervolume = 20,62kg waterverplaatsing. Dus met 0,62kg extra lood zijn we terug in evenwicht om te duiken. Natuurlijk moet ook hier rekening worden gehouden met de opwaartse stuwing van het grotere duikpak.

Longinhoud en dode luchtruimte

Hoe groter de longinhoud en dode luchtruimtes, hoe meer lood nodig is om dit te compenseren. Iemand met kleine longinhoud en kleine dode ruimtes van bv 4,5L tegenover iemand die 7L heeft, zal de eerste minder lood nodig hebben, om de duiken.

Lood versus ijzer

Hoe zit het dan met de opwaartse stuwing van iedere kg lood (fysicawet van Archimedes) die we gebruiken om perfect uit te loden? Lood heeft een dichtheid van 11,30kg/liter watervolume. Hiermee kan je berekenen wat het verlies is van de opwaartse stuwing van het volume lood. Je neemt bijvoorbeeld 10kg lood mee gedeeld door 11,3/liter watervolume = 0,88kg schijnbaar gewichtsverlies. Je kan dan stellen dat je maar een neerwaarts gewicht hebt van 9,12kg lood.

En hoe zit het dan met de opwaartse stuwing van iedere kg gecoat ijzer, dat goedkoper is dan loodblokken? Heel simpel, het wordt afgeraden om dit te gebruiken. We bekrachtigen dit advies even met een berekening. Je neemt bijvoorbeeld 10kg ijzer gedeeld door 7,86/liter watervolume = 1,27kg schijnbaar gewichtsverlies (fysicawet van Archimedes). Je kunt dan stellen dat je maar een neerwaarts gewicht hebt van 8,73kg ijzer. De ijzerblokken moeten eveneens van een coating tegen corrosie voorzien zijn. Deze coating heeft meestal een bepaalde dikte en is een soort kunststof die een veel lagere dichtheid heeft. Het schijnbaar gewichtsverlies zal m.a.w. iets meer zijn dan in onze berekening. Je hebt dus per 10 kg ijzer één blok ijzer extra nodig op voorwaarde dat we de coating met 0kg en geen watervolume gelijkstellen. Als je dan het prijsverschil t.o.v. lood berekent, wordt dit prijsverschil al veel kleiner. De bijkomende ijzerblok moet ook nog ergens worden weggestoken wat extra volume inneemt. Een loodgordel of ander loodsysteem is echter niet onbegrensd qua volume. Het extra volume veroorzaakt tevens meer waterweerstand wat dan weer invloed heeft bij stroming en palmen.

Densiteit, geleidbaarheid, temperatuur en zoutgehalte of saliniteit

Ook de densiteit van het water waarin we gaan duiken, heeft een invloed op onze uitloding. Hoe groter de densiteit, hoe meer opwaartse stuwing dit veroorzaakt en hoe meer lood er dus zal nodig zijn om te kunnen duiken. We moeten hier echter rekening houden met het feit dat de densiteit van water geen constante is, maar temperatuur afhankelijk. Dat wil zeggen dat bij een andere temperatuur de dichtheid van zout water zal verschillen en een andere opwaartse stuwingkracht zal hebben. De grootste dichtheid van water is afgerond 4°C. Om nu toch vergelijkbare waarden te kunnen berekenen, moet het zoutgehalte of saliniteit gekend zijn want dat is temperatuur onafhankelijk. Om die reden zal je nooit de dichtheid van zout water op een wetenschappelijke site of studie vinden, maar spreekt men altijd van het zoutgehalte of saliniteit. Het zoutgehalte of saliniteit kan met de gekende watertemperatuur worden omgerekend naar de dichtheid. Eens de dichtheid gekend is, kan er worden uitgerekend hoeveel verschil in lood er nodig is tegenover de vorige duikplaats. De Noordzee heeft bv.een ander zoutgehalte of saliniteit dan de Middellandse Zee en de Rode Zee is nog eens anders.

Om de dichtheid van zout water te meten wordt bv. een aerometer gebruikt. Omdat de dichtheid afhankelijk is van de temperatuur, moet ook de temperatuur worden gemeten. Dit omdat areometers normaal niet temperatuur gecompenseerd zijn. De meting is daarom met een areometer slechts bij een bepaalde temperatuur exact. Deze temperatuur is op de areometer aangegeven en is over het algemeen 25°C.

Indien je zou proberen om de geleidbaarheid van zout water te meten, word je geconfronteerd met hetzelfde probleem. De geleidbaarheid van zout water is namelijk ook afhankelijk van de temperatuur.

Saliniteit kan in verschillende eenheden worden uitgedrukt. De gebruikte eenheden zijn:

gram zout per kilogram water
in procenten, zo is 1% = 10 gram zout per kilogram water
in promillen

Het zoutgehalte of saliniteit, dichtheid en geleidbaarheid staan altijd in een vaste verhouding met elkaar in verband. Zo hoort (bij gelijke druk) bij 25°C een dichtheid van 1,0234kg/liter watervolume, een geleidbaarheid van 53,0 en een saliniteit van 35promilles of 3,5% of 35 gram zout per liter water. Om dan toch vergelijkingen van verschillende plaatsen in zeeën en oceanen te kunnen maken, gebruikt men in de oceanografie het zoutgehalte of saliniteit als standaard meeteenheid.

Het zoutgehalte of saniliteit berekenen is echter niet zo eenvoudig. Als bij 1 liter water 35 gram zout wordt toegevoegd, zal het zoutgehalte lager zijn dan 35gr/liter water. Dit komt omdat het volume van het water door toevoeging van zout verandert.

Wereldwijd heeft het zeewater in open zeeën niet hetzelfde zoutgehalte of saliniteit. Door aanvoer van zoet water van riviermondingen, smeltende gletsjers, zware neerslaggebieden en tragere verdamping, kan zeewater aanzienlijk minder zout zijn. Het zoutste water in open zee is de Rode Zee. Dit komt door de hoge verdamping, zeer weinig neerslag, het ontbreken van een grote rivier instroom en het is een opgesloten circulatiegebied.

Op de meeste plaatsen heeft het zeewater een zoutgehalte of saliniteit tussen 3,1% en 3,8%. Omgerekend naar dichtheid is dit ongeveer tussen 1,020 tot 1,029kg/liter water. De hoogste zoutgehalten komen voor in de subtropische gordels met een waarde van 3,63%. Langs de evenaar is de waarde maar 3,43% ondanks de grote verdamping. Dit wordt veroorzaakt door de grote regenval. De Middellandse Zee heeft ook een hoger zoutgehalte, toenemend van west naar oost. In het oostelijk deel is de waarde ongeveer 3,9%. De Rode Zee heeft het hoogste zoutgehalte met 4,1% tot 4,2%. Dit zijn de hoogste waarden voor open zeeën.

In enkele gesloten zeeën, zoals de Kaspische Zee en de Dode Zee, zijn de zoutgehalten nog hoger.

Op hoge breedtegraden is het zoutgehalte aanzienlijk lager, vooral in de omgeving van de polen. Dit komt door de geringe verdamping en het vele smeltwater. Bij de Noordpool ook door het vele zoete water dat wordt aangevoerd vanuit de grote Siberische rivieren. Ook de Oostzee is minder zout doordat er veel rivieren in uitstromen en er weinig verdamping is.

In de Noordzee schommelt het zoutgehalte tussen 3,4% en 3,5%. Vlak aan de kusten waar grote rivieren zoet water in de zee brengen is het zoutgehalte lager. Voor de Belgische kust bedraagt de saliniteit van west naar oost ongeveer 3,4% tot 3,1%. Aan de Nederlandse kust en in de Duitse Bocht is het lager dan 3,0%. Het zoutgehalte van de Oostzee is beneden de 2,5%.

Enkele waarden van zoutgehalte of saliniteit bij benadering:

Zoet water: 0.1%
Atlantische Oceaan: 3,6%, ter hoogte van de Canarische eilanden is het 3,75%
Beringstraat: 3,3%
Caribische Zee: 3,5%
Dodenzee: 33,2%
Filippijnen: 3,0% - 3,4%
Florida: 3,4%-3,5%
Indische Oceaan: 3,5%
Middellandse Zee: 3,8% en in het oostelijk deel 3,9%
Noordelijke ijszee: 3,4%
Noordzee voor de kust van België: van west 3,4% naar oost 3,1%
Noordzee: 3,4% - 3,5%
Noordzee voor de Nederlandse kust en in de Duitse Bocht: 3,0%
Oostkust Afrika: 3,2% - 3,5%
Oostzee: 2,5%
Rode zee: 3,8%-4,2%
Singapore: 3,0% - 3,2%
Sri Lanka: 3,0% - 3,4%
Stille Oceaan: 3,4% - 3,65%

Maximale zoutoplossing in water: in 1 liter zoet water kan maximaal 353 gram zout worden opgelost! Deze oplossing heet Sole.

Wereldkaarten met de gemiddelde densiteit, saliniteit en gemiddelde temperatuur van de oppervlakte:

Om alles gemakkelijk omrekenbaar te maken kan je onderstaande invulvelden gebruiken.

Als je een inschatting wil maken voor een perfecte uitloding, gebruik dan onderstaande berekening. Zorg wel dat je weet hoeveel je exact weegt met volledige uitgelode uitrusting aan. Het gebruikte gewicht in dit voorbeeld is 138kg. Via deze berekening kan je met exact dezelfde uitrusting op een totaal andere plaats duiken!

Opgelet: dit is enkel een voorbeeld van uitloden en zal dus voor iedereen anders zijn en zelfs bij iedereen veranderen als er iets wordt gewijzigd in bv. de uitrusting of het eigen volume! Dit zijn geen standaard toe te passen waarden om te gebruiken om te duiken! De waarden uit dit voorbeeld zouden je in ernstig gevaar kunnen brengen als je deze zou gebruiken om te duiken zonder jezelf correct uit te loden!

Formule: om je totale gewicht te laten zweven moet eenzelfde hoeveelheid gewicht aan water worden verplaatst (fysicawet van Archimedes). Bij een totaal gewicht van 138kg is dus een gewicht van de 138 kg waterverplaatsing nodig om te zweven. Daar het gewicht (uitgedrukt in kg/liter water) afhangt van de densiteit en temperatuur, zal er een verschil van lood nodig zijn in andere omstandigheden. De gewijzigde verhouding van het volume dat hetzelfde blijft tegenover het gewicht van het water dat verandert, zorgt ervoor dat ook de opwaartse of neerwaartse stuwkracht evenredig verandert!

Voorbeeld bij 20°C

Om te duiken in de put van Ekeren die gevuld is met zoet water, hebben we 6kg lood nodig om te zweven op 3m diepte met een lege duikfles en een lege jacket. Het water heeft bij 20°C een gewicht van 0,998kg/liter. Om te kunnen zweven zonder te zinken of te stijgen, hebben we dus een waterverplaatsing nodig van 138kg (fysicawet van Archimedes). 138kg te verplaatsen water aan 0,998kg/liter is 138kg aan water : 0,998kg/liter water = 138,277/liter waterverplaatsing nodig. Hier hebben we uitgelood zoals omschreven in de twee eerder vermelde eenvoudige methodes, die veel gebruiksvriendelijker zijn. Maar we gaan het eens berekenen.

Duikplaats	Formule	Extra kg lood nodig	Totaal kg lood nodig
Put van Ekeren	138kg waterverplaatsing nodig : 0,998kg/liter water = 138,277/liters waterverplaatsing waarbij we 6 kg lood nodig hebben	0,000	6,00
Noordzee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,022kg/liter water = 141,319kg/waterverplaatsing - 138kg	3,319	9,319
Middellandse Zee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,027kg/liter water = 142,011kg/waterverplaatsing - 138kg	4,011	10,11
Rode Zee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,029kg/liter water = 142,287kg/waterverplaatsing - 138kg	4,287	10,287

In die 138kg eigen gewicht (duiker en uitrusting) is onze loodgordel van 6kg om misverstanden te vermijden inbegrepen en de waterverplaatsing die nodig is om te zweven bedraagt 138,277 liters bij 20°C. Omdat wij niet veranderen (want ons lichaam blijft op dezelfde temperatuur) blijft het verplaatste volume water hetzelfde.

Voorbeeld bij 4°C

We gaan de uitloding bij 20°C nu omrekenen om te kunnen duiken bij 4°C. Er was 138,277/liter waterverplaatsing nodig om bij 20°C in zoet water te kunnen zweven. Het water had toen een gewicht van 0,998kg/liter water.

Duikplaats	Formule	Extra kg lood nodig	Totaal kg lood nodig
Put van Ekeren	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,000kg/liter water = 138,277kg/waterverplaatsing - 138kg	0,277	6,28
Noordzee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,024kg/liter water = 141,596kg/waterverplaatsing - 138kg	3,596	9,60
Middellandse Zee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,030kg/liter water = 142,426kg/waterverplaatsing - 138kg	4,426	10,43
Rode Zee	138,277/liters waterverplaatsing bij uitloding x 1,033kg/liter water = 142,840kg/waterverplaatsing - 138kg	4,840	10,84

Deze berekeningen kloppen echter niet 100%. Het benodigde gewicht is wel toegenomen, maar er is geen rekening gehouden met de extra verplaatste vloeistof van de toegevoegde loodblokken. Lood heeft een gewicht per liter van 11,300kg. Per 1kg lood die wordt bijgevoegd, is er een afwijking van ongeveer 8,85% (1/11,300). 1kg lood ondergaat een schijnbaar gewichtsverlies van 0,0813046kg in zoet water waar 1 liter water ongeveer gelijk is aan 1kg bij 4°C. Per 1kg lood zou er dus maar ongeveer 0,9186954kg mogen worden gerekend.

Het wordt dus alleen maar complexer! Want wat doe je als het oppervlakte water 20°C is en de diepte 4°C? Breek hier je hoofd niet over en pas de twee bovenstaande eenvoudige uitloodsystemen toe om te duiken. Veel gemakkelijker! Wil je toch een inschatting hebben, dan kan je deze berekeningen eens maken.

De zwaartekracht en hydrostatische druk

wereld zwaartekracht hydrostatische druk

Over de aarde is niet overal dezelfde zwaartekracht en hydrostatische druk van toepassing. Om een exacte vergelijking van diepte te kunnen bereiken zouden onderstaande berekeningen nog moeten worden uitgevoerd. Het probleem is echter dat je niet steeds op dezelfde diepte blijft duiken en de toestandsvergelijkingen steeds aan zeer kleine veranderingen onderhevig zijn. Er zijn bovendien verschillende materies aanwezig, waarvan er samendrukbaar zijn, enz. Het is m.a.w. pure waanzin om per meter te gaan herberekenen waarbij rekening wordt gehouden met de toestandsvergelijking! Voor de echte die hard fans van de technische aanpak bestaan onderstaande mogelijkheden nog.

Algoritmen voor de berekening van de fundamentele eigenschappen van zeewater met afgesproken waarde (vastgelegd door de UNESCO in 1983) is om gestandaardiseerde oceanen met vastgelegde temperatuur en saliniteit om het specifieke volume te kunnen berekenen. Deze theoretische waarden moeten daarna dus nog steeds eens herberekend worden naar de actuele.

De ernst variant met breedte? in graad wordt berekend door:

De diepte z in meters kan berekend worden uit de zwaartekracht variatie g , het specifieke volume V en de geopotential anomalie D in J / kg:

Zoals je wel merkt is deze technische benadering absoluut te vermijden en uiterst complex. En zelfs dan zou er nog een afwijking van de resultaten zijn van 0,08 meter bij 5000 decibars en 0,44 meter bij 10000 decibars.

Veel duikers haken terecht af op al deze technische berekeningen. Gebruik daarom enkel de twee bovenstaande eenvoudige uitloodmethodes. Deze werken zeer goed en kosten maar enkele minuten tijd om goed te kunnen toepassen. Check wel steeds na iedere duik of je uitloding nog goed is. Bij NELOS gebruiken ze een richtwaarde voor de eigen wateren van 1,000 voor zoet water, 1,025 voor zout water. Voor de Middellandse Zee moet je ongeveer 0,5 tot 1kg bijsteken en voor de Rode Zee ongeveer 1kg. Uiteraard geldt hier nog steeds de voorwaarde dat jij en je uitrusting identiek blijven.

Waarschuwing! Te zwaar uitloden om te duiken, kan je in ernstige moeilijkheden brengen. Te weinig lood gebruiken om te duiken kan je eveneens in ernstige moeilijkheden brengen! Dit zelfs met de dood tot gevolg. Lood je dus steeds zeer goed uit voor het duiken! Het gaat immers zowel om je eigen veiligheid als die van je buddy

Waarschuwing: doe nooit de jacket in het water uit zonder dat de loodgordel en loodpockets eerst zijn uitgedaan en afgegeven!

Algemeen advies: hou het uitloden eenvoudig en controleer dit steeds! Het maakt het duiken eens zo leuk!

Like en deel ADC Diving met je vrienden op Facebook

Voor je gaat duiken, bekijk eerst de Meteo van de Oosterschelde die je door ADC Diving duiken Antwerpen - Deurne wordt aangeboden.

Leren duiken of reeds duiker? Bekijk de ADC Diving duiken Antwerpen - Deurne pagina documenten, oefeningen en instructies om te leren duiken

Lees ook de andere duikreisverslagen en bekijk daarvan ook de vele pictures - foto's van de duiken en het landschap, van ADC Scuba Diving duiken Antwerpen - Deurne

Voor meer informatie over leren duiken scuba diving, bekijk de pagina leren duiken van ADC Scuba Diving Antwerpen - Deurne.

Nog vragen over leren duiken? Dan mag je altijd contact opnemen met ADC Scuba Diving duiken Antwerpen - Deurne om advies.

Ga terug naar de homepagina van ADC Scuba Diving duiken Antwerpen - Deurne

Water Temperatuur	in °C	in °F
Water saliniteit	in promilles
Druk	in decibars



Water densiteit	kg/m³