www.adcdiving.be © Dirk Wuyts

Voeg deze pagina toe aan je favorieten

Welkom op onze website voor duiken in Antwerpen - Deurne

Duikflessen kiezen en opnieuw uitloden
ADC Diving België

Like en deel al onze reisverhalen met vele foto's met je vrienden op Facebook.

Duiken met een ander volume, gewicht of druk van duikfles betekent dat je opnieuw moet uitloden

Om te duiken is goed uitloden, uittrimmen, een goede luchtverbruik planning en de keerdruk berekening van levensbelang. Bekijk daarom ook deze pagina's!

Uitloden: Fysica, de wet van Archimedes

Het uitloden bij duiken is gestaafd op de fysica wet van Archimedes. De fysica wet van Archimedes luidt dat de opwaartse kracht die een lichaam in een vloeistof of gas ondervindt even groot is als het gewicht van de verplaatste vloeistof of gas.

Hieruit kunnen we fysica wet van Archimedes volgende besluiten trekken:

• je zinkt als je zwaarder weegt dan de verplaatste vloeistof.
• je blijft hangen als je hetzelfde weegt dan de verplaatste vloeistof.
• je drijft als je lichter weegt dan de verplaatste vloeistof.

Bepalen van de juiste duikfles, volume en druk

Om te duiken hebben we duikflessen nodig die gevuld worden met een ademgas. Dit kan bv. perslucht, nitrox, trimix of heliox zijn. Omdat we met een bijna lege duikfles moeten kunnen uittrimmen, zal in deze uiteenzetting geen rekening worden gehouden met het gewicht van het ademgas. Het gewicht van het ademgas is bij bijna lege duikflessen, buiten het gewicht van de veiligheidsvoorraad dat we normaal zouden moeten over hebben, toch bijna nihil.

Normaal mag bij het duiken de ademgasdruk nooit vrijwillig onder de geplande veiligheidsvoorraad worden gebracht! Toch moet er vanuit gegaan worden dat in geval van calamiteiten door de reserve gasvoorraad gegaan kan worden. Hierdoor moet er zodanig uitgelood zijn, dat men toch kan blijven zweven op de gewenste diepte met bijna lege duikflessen. De uitloding moet zodanig zijn dat men op zijn ademhaling op 3m diepte kan blijven zweven wanneer de duikfles leeg is. Hieruit trekken vele duikers de conclusie om extra lood mee te nemen. Deze conclusie is echter fout, gevaarlijk en moet absoluut worden vermeden! We willen hierbij waarschuwen dat extra lood en overloden geen optie is. Overloden kan je in ernstige problemen brengen, met uitputting en in het slechtste geval dodelijke afloop tot gevolg. Ook geeft overloden meer problemen bij het stijgen door de fysica wet van Boyle en Mariotte.

De stelling hierboven is echter niet van toepassing bij technische duikers die ademgaswissels doen. Technische duikers die ademgaswissels doen, moeten altijd hun decompressieverplichtingen kunnen afmaken met het ademgas waarvan ze aan het ademen zijn. Dat wil zeggen dat technische duikers altijd overlood zijn. Zelfs als ze hun geplande ademgasvoorraad volledig hebben opgebruikt, hebben zij normaal nog 55% gas in iedere duikfles over. Hierbij maakt men per fles de berekening van het volume maal de einddruk van minimaal 55%, maal het gewicht van het ademgas per liter. Dit moet worden uitgevoerd voor alle duikflessen. Nadien worden alle gewichten van het ademgas samengeteld. Deze som is het gewicht van de totale overloding van de technische duiker. Dit is bv. één van de redenen waarom technische duikers met wings duiken met een gasvolume van 40 liter met dubbele blaas (voor het geval een blaas of inflatorslang het begeeft). We zullen in deze uiteenzetting hier echter niet verder op ingaan.

Soorten duikflessen

• Duikflessen worden gemaakt in verschillende volumes, materialen en drukbestendigheid. De meest courante volumes van duikflessen voor recreatieve duikers zijn 10l, 12l en 15l.
• Tevens zijn er duikflessen verkrijgbaar van 5l, 6,9l, 18l en 20l (er zijn nog andere formaten van duikflessen, maar die worden zelden gebruikt bij het open circuit of niet-technisch duiken). In carbon zijn zelfs duikflessen verkrijgbaar van 14l.
• De drukbestendigheid varieert van 200 bar tot 232 bar en 300 bar
• De materialen waaruit duikflessen worden gemaakt zijn staal, carbon (ook composiet genoemd) en aluminium.

15l stalen 232bar duikfles	6,9l carbonnen (composiet) 300bar duikfles

Type kranen international (A beugel), 232 bar DIN en 300bar DIN aansluitingen

232bar kraan international of A beugel aansluiting	232bar kraan DIN aansluiting	300bar kraan DIN aansluiting

Type ontspanners international (A beugel), 232bar DIN en 300bar DIN aansluitingen

232bar international - A beugel aansluiting	232bar DIN aansluiting	300bar DIN aansluiting

Toelichting aansluitingen kranen

Kranen en fleshalzen om te duiken worden meestal voorzien van het type M25x2 koppelschroefdraad. Voor kleine trimflesjes en composiet flessen wordt ook M18x1,5 gebruikt. M25x2 is een rechte draad en overal even breed. De kraan wordt helemaal tot het einde van de draad in de duikfles gedraaid. De afdichting tussen de duikfles en de kraan gebeurt met een O-ring.

Om vergissingen te vermijden, is het aansluitpunt bij een 300bar DIN kraan dieper dan bij een 232bar kraan. De ontspanners voor een 300bar kraan hebben een langere cylinder en 2 schroefdraad omwikkelingen meer dan die van een 232bar ontspanner. Als een 232bar ontspanner op een 300bar duikfles wordt aangesloten, zal de O-ring van de 232bar ontspanner hierdoor niet in het aansluitpunt van de kraan zitten. Het resultaat is dat de lucht in dit geval langs de schroefdraad kan ontsnappen. Dit wordt gedaan om ongevallen te voorkomen! Een 300bar DIN ontspanner is dus langer en heeft meer draadomwikkelingen dan een 232bar DIN ontspanner. Bij beide soorten kranen is een 5/8 draad van toepassing om de ontspanners te monteren.

Een 232bar DIN ontspanner is gemakkelijk herkenbaar. Deze heeft maar 5 draad omwikkelingen (toeren). Een 300bar DIN ontspanner heeft 7 draad omwikkelingen (toeren).

Is een international (A beugel) beter dan een DIN aansluiting? Het antwoord is eenvoudig. Bij een DIN aansluiting wordt de zitting gevangen en beschermd in de kraan. Dit geeft een betere bescherming tegen de werk- en gebruiksweerstand. In het technisch duiken wordt om deze reden steeds een DIN aansluiting gebruikt.

In een 300bar kraan is achteraan, waar de koppeling met O-ring van de vulslang komt te zitten, een kleine uitfrezing in de achterwand van de kraan. Dit komt omdat de koppeling van 300bar vulslangen een verlengd staafje(afstandshouder) heeft. Het staafje van de vulslang komt bij 300bar vulinstallaties dieper in de kraan te zitten dan bij een 232bar kraan. Dit verschil in lengte en diepte tussen een 232bar en 300bar aansluiting is een beveiliging. Dit voorkomt namelijk dat een 232bar kraan gevuld wordt met een 300bar vulkoppeling. Met een 300bar vulkoppeling kan door het beveiligingsstaafje niet diep genoeg worden ingedraaid in de 232bar kraan. Hierdoor wordt geen afsluiting bekomen en zal de lucht tussen de draad van de 232bar kraan en de vulkoppeling ontsnappen.

Op een vulinstallatie van 200bar mag de vulslang nooit een langere DIN-aansluiting krijgen! Zo zou bv. een 300bar duikfles kunnen worden aangekoppeld en op 200bar worden gevuld. Het grote gevaar hierbij is dat per ongeluk een volle 300bar duikfles kan worden aangekoppeld aan een 200bar installatie. Dit zou de vulinstallatie op 300bar zetten terwijl die mogelijks maar 200bar aankan! Hierbij kan door de overdruk alles exploderen, met alle mogelijke gevolgen vandien!

Nog een extra gevaar bij het vullen van duikflessen is het gebruik van een persoonlijke universele luchtvulfilter. Spijtig genoeg worden er persoonlijke universele luchtvulfilters verkocht die zowel op 232bar als op 300bar duikflessen en vulinstallaties passen. Als hiermee foutief wordt aangesloten, wordt alles zwaar overdrukt en kan alles barsten. Dit veroorzaakt dan een zware luchtverplaatsing, die als een explosie mag worden aanzien, met alle mogelijke gevolgen vandien!

Om het nog eenvoudiger te maken, is er voor NITROX M26x2 schroefdaad voor de ontspanner en kraan voorzien. Hiermee wil men vergissingen en ongevallen voorkomen waarbij luchtaansluitingen met NITROX aansluitingen worden verwisseld.

Bij 232bar DIN kranen kan een DIN adapter worden gebruikt of verwijderd, afhankelijk van het type 1e trap aansluiting van de ontspanners, DIN ontspanners of A beugel (international).

Densiteit duikflessen

• Staal heeft een densiteit van (afhankelijk van de samenstelling) ongeveer 7,86kg/liter zuiver watervolume
• Aluminium heeft een densiteit van 2,7kg/liter zuiver watervolume. Voor aluminium flessen worden wel dikkere wanden gebruikt.
• Carbon (een composiet) is moeilijk te bepalen. Dit omdat er staal en carbon (een composiet) omwikkelingen worden gebruikt. De wanden van de duikfles zijn dunner en versterkt met het zeer sterke carbon (een composiet) omwikkelingen. Deze duikflessen zijn wel kwetsbaarder dan stalen duikflessen.
• Hoogwaardig elastisch staal. Afhankelijk van de kwaliteit kan de duikfleswand dunner worden gemaakt. Dit resulteert in minder zware duikflessen. Het nadeel is dat dit volgens de fysica wet van Archimedes op een andere manier moet worden gecompenseerd. Het gewicht van het verplaatste watervolume moet namelijk altijd evenredig zijn met het uittrimgewicht om te kunnen zweven.

Keuze uit stalen duikflessen

Kleinere duikflessen verplaatsen minder watervolume, er is m.a.w. minder opwaartse stuwing. Stalen duikflessen wegen meer dan aluminium of carbonnen (composiet) duikflessen.

Gewicht bij benadering van een stalen duikfles van 232 bar:

• 6,9l = 7,5kg
• 10l = 11,4kg
• 12l lang = 14 tot 15kg
• 12l kort = 15 tot 16kg
• 15l = 18kg tot 21kg
• 18l = 20kg tot 23kg

Gewicht bij benadering van een stalen duikfles van 300 bar:

• 6,9l = 10,5kg
• 10l = 15,5kg
• 12l lang = 17,9kg

Gewicht bij benadering van een carbonnen (een composiet) duikfles van 300 bar:

• 6,9l = 6,18kg
• 10l = 9,4kg
• 12l = 11,5kg

Hoe het juiste gewicht van een duikfles vinden?

• De duikfles wegen. Na verloop van tijd kan het gewicht van de duikfles afnemen door corrosie, zandstralen, enz. In een reglement is vastgelegd dat iedere duikfles mag maar een kleine maximale gewichtsvermindering mag ondergaan; anders moet deze vernietigd worden!
• Op het ogief moet verplicht het gewicht zijn ingeslagen en mag bij nieuwe duikflessen niet afwijken
• Het gewicht van een enkele kraan bedraagt ongeveer 0,3kg. Dubbele kranen wegen uiteraard meer dan een enkele kraan. Afhankelijk van de opbouw van de kraan, kan het gewicht erg afwijken. Een dubbele kraan bij dubbele duikflessen (BI genoemd) heeft bv. een tussenbuis met daarop een tussenkraan. Een dubbele kraan voor 232 bar of 300 bar op een enkele duikfles heeft op enkele grammen na hetzelfde gewicht. Het gaat hier dus nooit over 1kg of meer, maar slechts over enkele grammen! Deze zeer kleine afwijkingen zijn te verwaarlozen. Ook speelt dit geen rol als andere duikflessen worden gebruikt. Die andere duikflessen hebben ook kranen om te kunnen duiken.

Welke ingeslagen gegevens zijn terug te vinden op het ogief van de duikfles?

• Fabrikant
• Fabricage datum
• Serienummer
• Materiaal
• Max. vuldruk (232/300 bar)
• Hydrostatische testdruk (345/450 bar)
• Leeggewicht zonder kraan
• Inhoud (L)
• Schroefdraad
• Gassoort (Lucht/air)
• Verplichte periodieke keuringen: RR + datum (optische controle) of R + datum (hydrolische keuring)

Gewicht vermelding op het ogief 10,4kg zonder kranen	Tussenkraan dubbele duikfles (BI)

Berekening van de opwaartse stuwing t.o.v. het gewicht van de duikfles (Archimedes)

Om het eenvoudig te houden, wordt bij het bepalen van de invloed van een ander type duikfles enkel rekening gehouden met de duikfles zelf, zonder de kranen. Om te kunnen duiken moet de duikfles uiteraard wel van kranen worden voorzien want anders blijft het ademgas er niet in of kunnen de ontspanners niet worden gemonteerd. Om te kunnen vergelijken moet er bij volledig gemonteerde duikflessen hetzelfde type kranen worden gebruikt. Een enkele kraan wordt afgeraden, een dubbele kraan gepromoot. Bij een dubbele kraan met 2 aparte ontspanners worden 2 onafhankelijke ademhalingssytemen gecre'erd. Als een kraan of ontspanner dan uitvalt, kan tijdens het duiken verder worden geademd op het andere circuit. Nadien kan de kraan of ontspanner waaraan gebreken zijn, worden toegedraaid. Dit is ook de methode om free flow te stoppen (bv. bij bevroren ontspanners in koud water).

Buiten het veranderen van duikflesformaat of type duikfles, verandert er aan onze duikuitrusting niets. We duiken in zoet water aangezien dit eenvoudiger is om te vergelijken. 1dm² is namelijk gelijk aan 1kg, wat gemakkelijker is om te tellen.

Enkel 10L en 12l duikflessen van 232bar, 300bar en 300bar carbon worden vergeleken en wat de invloed is op het uitloden.

Besluit bovenstaande tabel voor 232bar duikflessen:

• Bij het uitloden in zoet water is er bijna geen verschil (0,29kg) tussen een 12l duikfles die 15kg weegt en een 15l duikfles die 18,1 kg weegt. Voor zout water is het verschil bijna verwaarloosbaar omdat ongeveer 3l verschil (staalmassa is niet bijgerekend) maal 1,025 (verschil van zoet naar zout) voor de Oosterschelde 3,075kg geeft. Er is m.a.w. 75 gram meer opwaartse stuwing. Bij een duikfles van 15l zou er dus een blokje van 0,5kg meer kunnen worden genomen dan bij een 12l duikfles.
• Als we duiken met een stalen duikfles van 10l hebben we extra lood nodig t.o.v. een duikfles van 12l of 15l. De 10l duikfles heeft een schijnbaar gewichtsverschil van +0,05kg t.o.v. -1,09 kg voor een 12l en -0,80kg voor een 15l duikfles in zoet water.
• Hieruit kunnen we besluiten dat een 10l duikfles minder weegt, maar we een deel met lood moeten compenseren. In dit voorbeeld +1,14kg (0,05 + 1,09kg) of 0,85kg (0,05 + 0,80kg).
• Bij uitloding in zoet water is er een zeer verwaarloosbaar verschil tussen een 12l duikfles van 15kg en een 15l duikfles van 18,1kg.
• Een 10l duikfles weegt het minste, maar een deel moet wel worden gecompenseerd met extra lood.
• Er is een verwaarloosbaar uittrimverschil tussen een 12l en 15l duikfles, maar de 12l duikfles weegt 3,1kg minder om te dragen.
• Met een 15l duikfles kan het langst worden gedoken omdat er meer ademgasvoorraad in kan, maar zorgt er ook voor dat de totale duikuitrusting 3,1kg meer weegt dan bij een 12l duikfles.

Een volledig gevulde 12l 300bar duikfles, heeft ongeveer hetzelfde volume ademgas als een volledig gevulde 15l 232bar duikfles. Daarom worden deze 2 hieronder met elkaar vergeleken.

Besluit bovenstaande tabel:

• Een duikfles van 15l 232bar weegt bijna evenveel weegt als een 12l 300bar duikfles
• Bij eenzelfde temperatuur en volle vulling is de hoeveelheid ademgas praktisch gelijk
• Dat Bij duiken met een 12l duikfles (3,62kg - 0,80kg =) is 2,82kg minder lood aan de loodgordel nodig is
• Een 12l lange duikfles heeft iets minder waterweerstand heeft dan een 15l duikfles
• Een 12l 300bar lange duikfles hangt dichter tegen de rug en is stabieler is

Opmerkingen over 300bar duikflessen

• Bij eenzelfde temperatuur zou volgens de wet van Boyle en Mariotte een 300bar duikfles x volume constant moeten blijven. In werkelijkheid neemt het echter af. Voor drukken boven de 232bar is het beter de theorie van Van der Waals te gebruiken
• Een 300bar duikfles kan niet overal kan worden gevuld tot 300bar
• Bij sommige vulstations is een 300bar vulling in verhouding duurder is dan een 232bar vulling (zelfde aantal liters lucht)
• Bij een 300bar duikfles is een 300bar kraan en ontspanner nodig is (eerste trap)
• Een 300bar kraan heeft steeds een DIN aansluitkoppeling
• Een 300bar manometer en hogedrukslang is steeds nodig is
• Het verschil van een druk van 300bar naar de middendruk geeft een veel groter drukverschil dan bij een druk van 232bar. Door het grotere drukverschil, zal een grotere afkoeling ontstaan bij het laten ontsnappen van het ademgas. Hierdoor bevriezen in koud water bij 300bar druk, de eerste trappen sneller dan bij 232bar gedrukte duikflessen.
• Als een 232bar vulinstallatie een verlengde koppeling bevat om ook 300bar duikflessen te vullen op 232bar, bestaat de kans dat ooit een volle 300bar duikfles wordt aangekoppeld. Indien de hele installatie niet bestand is tegen 300bar druk, kan dit gevaarlijke gevolgen opleveren!
• Sommige persoonlijke universele vulfilters kunnen foutief worden gebruikt. Dit omdat er geen overdrukbeveiliging in zit. Hierdoor kan een deel van het circuit in een hoge overdruk worden geplaatst, wat een zware luchtverplaatsing kan veroorzaken. Deze luchtverplaatsing kan als een explosie worden aanzien. Een installatie in overdruk plaatsen is zeer gevaarlijk en verboden!
• 300bar ontspanners (eerste trap) zien meer af bij de werking, dan 232bar ontspanners (eerste trap)

Type vulaansluitingen international (A beugel), 232bar DIN en 300bar DIN aansluitingen

232bar international - A beugel aansluiting	232bar DIN aansluiting	300bar DIN aansluiting

Waarschuwing! Veranderen van duikfles(sen), kan leiden tot slecht uitloden, slecht uittrimmen of foute planning van het luchtverbruik bij het duiken. Dit kan de duiker in ernstige moeilijkheden brengen! Zelfs met de dood tot gevolg! Dus steeds goed uitloden, uittrimmen en goede luchtverbruik planning maken met de juiste duikflessen! Het gaat zowel om je eigen veiligheid als die van je buddy!

Waarschuwing: Doe nooit de jacket in het water uit zonder dat de loodgordel en loodpockets zijn uitgedaan en afgegeven!

Lees ook de andere instructies om te leren duiken en ontdek andere nuttige duikinstructies.

Vond je het leuk? Like en deel deze pagina met je vrienden op Facebook!

Advies van ADC Scuba Diving Antwerpen - Deurne voor wie wil leren duiken

Overweeg je om te leren duiken tijdens je reis naar het buitenland? ADC Scuba Diving Antwerpen - Deurne raadt dit sterk af. Het is veel veiliger en efficiënter om vooraf in België of Nederland duiklessen te volgen en een officieel duikbrevet te behalen. In de regio Antwerpen - Deurne vind je betrouwbare duikscholen met gecertificeerde duikinstructeurs die je professioneel begeleiden.

Wanneer je pas leert duiken tijdens je vakantie, gaat veel kostbare tijd verloren aan het onder de knie krijgen van je duikuitrusting, je drijfvermogen, het uittrimmen en andere basisvaardigheden. Daardoor mis je veel van het prachtige onderwaterleven. Door vooraf te oefenen, duik je tijdens je reis veel ontspannener en geniet je veel meer van je duikvakantie.

Lees onze duikreisverhalen en bekijk de vele foto's van het duiken en de prachtige landschappen, gemaakt tijdens duikreizen van ADC Scuba Diving - Antwerpen - Deurne.

Check altijd de meteo, weer van de Oosterschelde in Zeeland voordat je gaat duiken! Op onze pagina van ADC Scuba Diving Antwerpen - Deurne vind je actuele weersvoorspellingen en handige links naar betrouwbare weer-websites.

Ga terug naar de homepagina van ADC Scuba Diving duiken Antwerpen - Deurne